Тіл-ұлттық өзін-өзі танудың анықтаушы факторы, ұрпақтан-ұрпаққа өз руханиятының үйін құратын кез келген халықтың мәдениетінің негізі.
Тіл-ұлттың қалыптасу процесінің нәтижесі, сонымен бірге оның қалыптасуының алғышарты мен шарты.
Ұлт адамдардың тарихи қауымдастығы ретінде, ең алдымен, тілдің ортақтығымен, сондай-ақ аумақтың, экономикалық өмірдің, мәдениеттің ортақтығында көрінетін психикалық қойманың ортақтығымен сипатталады.
Бұл тілде бүкіл ұлттық сипат бейнеленген, онда осы халықтың қарым-қатынас құралы ретінде даралықтар жоғалып, ортақ нәрсе көрінеді.
Тіл-ұлттық сананың негізгі элементі, халық руханиятының өзегі, патриоттық тәрбиенің маңызды құралы. Тіл бүкіл ұлттық сипатқа ие, осыған сүйене отырып, әрбір ана тілі бір уақытта мәдениеттің иесі болып табылады, тілдік бірліктер мәдениет белгілерінің қызметін атқара алады және сол арқылы мәдениеттің негізгі көзқарастарын бейнелеу құралы ретінде қызмет етеді.
Ұлттық тіл халықтың игілігі ретінде оның көрінісінің бірнеше түрінде болады. Бұл бір ұлттың адамдары бір-бірінен тұратын жерімен, кәсібімен және әлеуметтік жағдайымен, мәдениет деңгейімен, білім деңгейімен ерекшеленетіндігімен байланысты.
Әлемде 6 мыңға жуық тіл бар және олардың тек 100-ден астамы мемлекеттік мәртебеге ие.
Қазақ тілі-Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі, Қазақстан халқын біріктіретін тіл.
Мемлекеттік тіл мемлекеттік және қоғамдық өмірде маңызды функцияларды орындайды. Бұл, ең алдымен, мемлекеттің барлық заңнамалық актілері қабылданатын тіл. Бұл ресми іс-шаралардың, қызметтік хат-хабарлардың, іскерлік қарым-қатынастың міндетті тілі.
Ұлтаралық қарым-қатынас тілі ресми түрде орыс тілі болып табылады.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында тіл саясатын дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасының жобасы әзірленді, онда Мемлекет басшысы Қ.К. Тоқаевтың 2019 жылғы 2 қыркүйектегі «сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі»атты Қазақстан халқына Жолдауында қойылған міндеттерді іске асыру көзделген.
Жолдауда нақты шаралар негізінде ұлтаралық қарым-қатынас тілі ретінде қазақ тілінің рөлін күшейту және елдегі этникалық топтардың тілі мен мәдениетін дамыту үшін жағдай жасау қажеттігі атап өтілді.
Білім министрлігінің деректері бойынша қазіргі уақытта республикада 6 957 мемлекеттік мектеп бар, оның ішінде 3 733 мектеп (53,6%) тек қазақ тілінде, 1 160 мектеп (16,6%) орыс тілінде, 2 047 мектеп (29,4%) қазақ және орыс тілдерінде білім береді.
Республикада аралас тілде оқытатын 207 мектепте:
112 қазақ-өзбек, 32 қазақ-ұйғыр, 11 қазақ-тәжік, 4 орыс-ұйғыр, 48 үш тілді мектеп.
Бұл фактілер Қазақстанда тіл саясатының жоспарлы және нәтижелі іске асырылуын айғақтайды және мемлекеттік тілді де, республика аумағында тұрмайтын халықтардың тілдерін де дамыту тұрғысынан оң нәтиже береді.